|
Хальмг келн-улсин баатр дуулвр Эклц 1. Алтн Цееҗ Җаңһр хойрин бәәр бәрлдгсн бөлг 2. Хоңһрин гер авлһна бөлг 3. Буурл һалзн мөртә Бульңһрин көвүн Догшн Хар Санлын бөлг 4. Дуутхулын ач, Дуутын көвүн Аля Моңхла Җаңһрин түмн нәәмин миңһин цусн Зеерд агт көөгсн бөлг 5. Арслңгин Арг Улан Хоңһр Арг Манзин Буурлта, Әәх Догшн Маңна хаанла бәәр бәрлдгсн бөлг 6. Күнд Һарта Саврин бөлг 7. Хошун Улан, баатр Җилһн, Аля Шоңхр һурвна бөлг 8. Баатр Хар Җилһн хаанла бәәр бәрлдгсн бөлг 9. Орчлңгин Сәәхн Миңъян Түрг хаани түмн шар-цоохр агт көөгсн бөлг 10. Орчлңгин Сәәхн Миңъян Күчтә Күрмн хааг әмдәр бәрҗ иргсн бөлг 11. Догшн Шар Гүргүһин бөлг 12. Догшн Хар Кинәсин бөлг Гиичнр хора |
Олна амн үгин билг: тууль, тууҗ, домг, үлгүр, цецн үг, тәәлвртә тууль, дун — өргн, эң зах уга уурхан саң болдг болвч чигн теднәс өндртән үлҗ һарсн, олна сана зүрк хойр авлсн берк әрднь болснь — өөрд-хальмг улсин баатрлиг дуулвр "Җаңһр". Хальмг баатрлиг дуулвр "Җаңһр" — нарт делкәд нер һарсн кесг эпосмуд дунд эврә өөдән чинртә орман әзлсн болдг.
Алдршсн нертә дуулвриг мана үй күртл хадһлҗ авч ирснь — өөрд-хальмгин дуулач билгтә улс — җаңһрчнр. Тедн дунд аһу ик нертә җаңһрч Ээлән Овлаг келҗ болхмн. Терүнә дару нерөн туурулсн Баснга Мукөвүн, бас чигн Шавалин Дава, Бадмин Мөңкнасн, Коозан Анҗука, Лиҗин Төөлт, нанъ чигн дуучнрин нердүд темдгтә. "Җаңһр" хальмг улст өлсхднь — идән, ундасхднь — киитн булгин усн болад, эдгхднь — эм болад, даархднь — хувцн болад йовдг бәәсинь олна тууҗ медүлнә.
Җаңһр, Хоңһр, Санл баатрмудас үлгүр авч, Төрскән харсгч дәәнд кесг хальмгудын үрдүд омг, зөрмгән үзүлҗ, нерән туурулсмн. Тедн дунд Советск Союзин Герой Делгә Эрднь. Җаңһрин бодң-баатрмудын андһар: кесг үйин хальмгудт өөдән үлгүр болсмн.
"Җаңһрин" 12 баатр бәәдг, "Җаңһрт" 12 бөлг бәәдг — гиһәд келцхәнә. Болв чигн "Җаңһрт" кезәнә 12-ас үлү бөлг бәәҗ. Тернь сүл җилмүдт ил болҗ медгдҗ йовна. Кесг өдр, кесг долан хонгтан келсн бийнь, "Җаңһрин" чилгчд күрдго бәәсмн. Ода деерән номтнрин илдкҗ авсар "Җаңһрин" хөрн долан бөлг барлгдҗ һарсн бәәнә. "Җаңһр" кезә үүдсн болхмби гисн сурврт хөрү олхин төлә "Җаңһриг" бийинь авад шинҗләд хәләй. Җаңһрахн уулта, мод та, усн далата һазрт, өргн ик һолта орнд бүүрлсәр үзүлгднә. Җаңһрин баатрмудын теҗәл болсн хот-ундынъ, бәрҗ йовсн аң-аһурсынь, аңнҗ йовсн заһсынь, түлә кеҗ бәәсн модн-урһцынь, бәәсн геринь авад шинҗлхлә, "Җаңһр" ики кесг зун җилмүд хооран — "эрднин экн цагт" болсн тууҗин тускар келҗ өгчәнә. "Җаңһрин" эклц авад, умшад хәләй.
(Кичгә Төләһәр. "Җаңһр". Элст, 1974)
| "Video-Most" Скачать самые свежие фильмы" border |