ХАЛЬМГ БААТРЛИГ ДУУЛВР

Байн Күңкән Алтн Цееҗин

Нәәмн түмн маңхн көк һалзн аду көөгсн цагт

Эн Алтн Цееҗин үүдн эңтә

Көк кивр саадгтнь харһҗ хорх гиҗ санад,

Эркн зурһа оргч наснднь

Алдр Җаңһриг арнзл Зеердинь унулад йовулв.

Нарн суух үд хойран хоорндаһур

Нәрхн Зеердәр нәәмн түмн адуһан көөхәр һарв.

Эгц һурвн сара һазрт

Сөөг сө гил уга,

Өдриг өдр гил уга, гүүлгәд оркна.

Мөрнь дегүд хурднд

Эмәлин хөөт талнь сууһад,

Деернь һаргсн тоосн

Оһтрһуд күрн цуунглгсн йовдг болна.

Дәкн һурвн сара һазрт гүүлгсн цагт

Өл Маңхн Цаһан уулын ора харһад ирв.

Күрс-күрсәр күрч ирәд,

Шуһл мөңгн цулвран суңһҗ бәрәд,

Әәрстин хар елдңгән чирәд,

Киитн хар нүдәрн дөрвн талан хәләв.

Байн Күңкән Алтн Цееҗин

Барвад алтн бәәшң бас чиг харгдв.

Җирн һолын экәр давад,

Көк Самбад ташуд йовгсн

Нәәмн түмн көк һалзн адуһинь

Хамҗ авад һарв.

Хәәкрәд окгсн дуунднь

Хамгдҗ хурагдад одв.

Тооснасн үргн гүүһәд,

Тоормасн җигшн гүүһәд,

Дел, сүүлин делслһнд

Биив, ятһин дун һарад,

Гүүһәд одгсн һазрнь

Арднь зам улан хаалһ болад үлдәд йовна.

Алдр Җаңһрин арнзл Зеерднь

Эңгин мөрн нег эргтл,

Эвтә сәәхн саврарн

Дола-нәәм дахн эргәд,

Нег юм салһл уга көөв.

Эзн Җаңһр

Элвг һурвн долан хонгт

Эн адуһан көөчксн цагтнь

Байн Күңкән Алтн Цееҗ

Улман Агсг Уланан тохулад:

- Эн мини көк һалзн аду

Көндән көөгсн күн-

Төвшүн Ширкгин көвүн ,

Бөк Мөңгин Шигшрһин орнас иргсн

Алдр нойн Җаңһр боллта.

Долатадан намаг дорацулҗ,

Орулҗ авх бийнь,

Ода, зурһатадан, ирҗ хальдхларн,

Мини болх билтәл, - гиһәд,

Үүдн эңтә көк кивр саадган авад,

Агсг Уланарн мордад,

һурв дола хонаһад,

һал үдин аңхунд күцәд ирв.

һурв һол һатцас хав.

Үүдн эңтә көк кивр саадгин сумн

Даларнь орад, һолынь кирвәд һарад одв.

Уха-юуһан алдад, киисн гисн бийнь,

Арһта альвн сәәхн Зеерднь

Унһал уга һарад,

Көөҗ йовгсн адуһан хаяд,

Бөк Мөңгн Шигширһин нутг темцҗ зулад,

Бәәшңгин хашр мөңгн үүднд

Хәәртә Җаңһран авад ирв.

Шагтан күрсн эзн богднь киисв.

Бөк Мөңгн Шигшрһ

Хурдн харан тохулад,

Хамг зер-зевән агсад,

Шилтә Зандн Герл хатндан келн бәәнә:

- Эн көвүг талхаҗ чавчад,

Така ноха хойрт идүл! – гиһәд мордад һарв.

Шигширһиг йовгсн арднь

Шилтә Зандн Герл хатнь хорлн гисн цагт

Арг Улан Хоңһрнь:

-Ээҗ, үүг алх болхла,

Намаг чиг алтн! – гиһәд деернь киисәд бәәв.

- Ээҗ, үүнә далднь йовгсн сумиг һарһҗ

өгтн.

Әрүн шагшвдта эм, ээҗ, таниг

һурв алххла, һарх! – гиһәд бәәхлә,

Көвүнәннь седкл тевчәд,

Хойр алхад, һурвдхла,

Шархин амн деер һарч ирчкәд,

Унл уга бәәһәд бәәв.

- Ээҗ, эн юңгад иигснь энв? – гиҗ

Арг Улан Хоңһр сургсн цагт:

- Хәрд иргсн хөөт җилд,

Хаврин эмнг гүүдән саахар эргҗ йовад,

Аҗрһ гүүнд һарсиг тачаҗ харсар

һарл уга бәәдг биз? – гиһәд

һаран намчлн сөгдәд суухла,

Сумн унад одв.

Алдр Җаңһрнь өсрҗ босад,

Әмндән орсн

Арг Улан Хоңһрла үүрләд,

Эгшг дууһан дууллдад,

Элвг арзин сүүр болад суув.

Эдү-тедү болгсн цагт,

Эзн Шигшрһ эс ирәд бәәгсн цагт,

Шилтә Зандн Герл

Хойр көвүг наар гиҗ авад:

- Эзн игшрһтн ода күртл һгснь энв?

Ардаснь йовҗ некит!- гиҗ келв.

Арнзл Зеерд Көк һалзн хойриг тохулад,

Дәәни олн зүсн зер-зевән агсад,

Элдв сәәхн хурдарнь һарад,

Шилтә уулын беләр күрәд ирхлә,

Шигширһинь шиңкн күлҗ авад,

Хар мөринь көтләд һарч бәәсн бәәҗ.

Барун зүн хойрарнь шурҗңнад ирхлә,

Күңкән Алтн Цееҗ харн шинҗләд:

- Эн Алдр Җаңһр Арг Улан Хоңһр хойр

Негдгсн цагт орҗ өгх юмн, - гиһәд,

Шигшрһин күлә тәәләд,

Хойр баатриг тосҗ авб.

Күчтә күлгүдән сөөһәд,

Болдын сәәһәр боһчад,

Төмрин сәәһәр төдгләд,

Шуһл мөңгн җолаһаснь суңһҗ

бәрәд,

Эн дөрвн баатр суув.

Күңкән Алтн Цееҗнь

Күңкнҗ келн суув:

- Эн Җаңһр дола оргч насндан

Дордын олн хортыг дорацулҗ,

Дуута Җаңһр нерән алдршулҗ, нер һаргсн цагт

Әәмг, сүргән өгч,

Төр шаҗн хойринь һар деернь бәрүлтн, - гиҗ

Бөк Мөңгн Шигшиһд келҗ бәәнә.

- Эн дүүвр наснднь

Ном Төгс хаани күүк,

Аһ Шавдлыг залҗ өгтн.

Тер эн Бумбин оран төвкнүлҗ,

Элвг сәәхн бәәх цагт

Барун бийнь ахлдгнь-

Зүүдн болгсн Улан Хоңһр болх.

Дөрвн талан бәәгсн

Төр шаҗн хойран һар деерән авч,

Йиртмҗд бадрҗ, делгрҗ,

Дуута Җаңһрин ар Бумбин орн гиҗ

Делгрүлҗ җирһн бәәхвидн, - гив.

Байн Күңкән Алтн Цееҗинь

Агсг Уланан унад,

Эврә оран темцәд, адуһан тууһад һарв.

Арднь үлдгсн Арг Улан Хоңһр,

Аав Шигшрһтәһән,

Алдр нойн Җаңһртаһан мордад,

Алтн Торлг бәәшндән ирәд,

Амр сәәхн җирһлән кеһәд,

Дүүвр хар арзин сүүр болад суув.

Иргч җилнь оргсн цагт

Эзн нойн Җаңһр

Түвин дөрвн хаани күүкд һолад,

Ном Төгс хаани күүк,

Аһ Шавдал хатан залад,

Төр шаҗн хойран һартан авч,

Тәк Зула хаани үлдл,

Үзң алдр хаани көвүн,